Tekst źródłowy strony Luksusowe oprawy

(także: '''ekskluzywne oprawy''') 

Termin odnoszący się do opraw, których wyróżnikami są: wysoka jakość materiałów i technika wykonania, skutkujące dużą wartością materialną, a tym samym przeznaczeniem i dostępnością tylko dla najzamożniejszych grup użytkowników. W praktyce nazewniczej generalnie nie obejmuje on najdawniejszych liturgicznych ksiąg opraw (np. sakramentarze, chorałowe księgi), których kosztowność w sferze materiałowej i technicznej ma charakter głęboko religijny. Jest zaś uzasadnione wobec modlitewników opraw, których ekskluzywność stanowiła manifestację pozycji społecznej (w tym finansowej) ich właścicieli. Mianem tym określa się też oprawy ksiąg liturgicznych z XIX-XXI w. (a nawet całego okresu nowożytnego), kunsztownie wykonanych przez wiodące pracownie introligatorskie.
	
Najdawniejsze, średniowieczne l. o. oblekano kosztownymi tkaninami, które wzbogacano złotniczymi okuciami i zapięciami, nierzadko wykonanymi w szczególnie pracochłonnych technikach (np. emaliowania, filigranu). Na szczycie luksusowości sytuowały się zaś złotnicze, w tym srebrne oprawy, których okładziny pokrywano blachami z kruszcu, poddanymi rozmaitym technikom obróbki (np. repusowanie, grawerowanie). W miarę rozwoju wyrafinowanych technik zdobniczych w introligatorstwie luksusowy charakter nabywały też oprawy skórzane, min. z nadzwyczaj bogatą dekoracją złoconą okładzin i grzbietu oraz złoconymi i malowanymi brzegami kart. Znamieniem luksusu był też użyty gatunek skóry, jak safian i marokin, co odzwierciadlało się m.in. w jej szlachetnej fakturze. Refleksem kultury nowożytnych gabinetów sztuki i osobliwości przyrodniczych było wprowadzanie do opraw egzotycznych materiałów, jak zamorskie kamienie szlachetne, szylkret i masa perłowa. Tendencja do uszlachetniania opraw rzadkimi i kosztownymi materiałami przetrwała do XIX-XXI w., owocując np. medalionami z mozaiką kamienną (tzw. ''pietra dura'') i kameryzowaniem okładzin. Ponadto rozwijały się techniki artystycznego opracowania okładzin (lakowe oprawy, intarsja) i brzegów kart, jak ''fore-edge painting''. Jednakże pod wpływem przemysłowej produkcji efektownych – bogato złoconych, zdobionych dużoformatowymi plakietami – opraw zaczęła zacierać się granica między oprawą luksusową, a jej relatywnie tanią imitacją. Niezależnie od tego, przez cały czas powstawały oprawy na specjalne zamówienie dla najbogatszej i artystycznie wyrobionej klienteli, owocując arcydziełami formy i techniki wśród historyzujących, secesyjnych czy też ''art déco'' opraw. Zapotrzebowanie na dzieła tej kategorii np. o charakterze okolicznościowym (podarki dyplomatyczne, ekskluzywne upominki itp.) zaspokajają do dziś niektóre pracownie introligatorskie. 

==Zobacz też==

[[Indeks alfabetyczny ]] <br>
[[Intarsja]] <br>
[[Kameryzowanie]] <br>
[[Lakowe oprawy]] <br>
[[Liturgicznych ksiąg oprawy]] <br>
[[Masa perłowa]] <br>
[[Modlitewników oprawy]] <br>
[[Szylkretowe oprawy]] <br>
[[Tekstylne oprawy]] <br>
[[Zdobienie krawędzi]] <br>
[[Złotnicze oprawy]] <br>


==Grafika==

<gallery>
File:Bookbinders_2.jpg|Obrazek 1

</gallery>

==Przypisy==

# 


----
Autor: '''A.W.'''