Tekst źródłowy strony Szycie ściegiem w jodełkę

==Szycie ściegiem w jodełkę==
Szycie na rybi grzbiet (ang. herringbone sewing, linked supported sewing; wł. a spina di pesce)

Zwięzowy system szycia kodeksów. Zwięzy występują w postaci pasków, przeciętych w połowie na takiej długości, jak wynosi grubość grzbietu. Wystające poza grzbiet nieprzecięte końcówki zwięzów służyły do mocowania przy bloku okładzin. Nić prowadzona była wokół zwięzów z jednoczesnym zadzierzgnięciem za nić poprzedniej składki, którymś z rodzajów ściegu w jodełkę.

==Historia==
Szycie ściegiem w jodełkę zidentyfikowano w kodeksach karolińskich z VIII w. i było dla nich charakterystyczne.  Wyewoluowało ono bezpośrednio z szycia łańcuszkowego, gdzie nić zadzierzgiwana jest za nić składki poprzedniej. Wyróżnia się kilka rodzajów ściegu w jodełkę, co podyktowane jest głównie sposobem przeprowadzenia nici do składki następnej. Szycie ściegiem w jodełkę w kodeksach romańskich, pozostało prawie niezmienne w stosunku do książek karolińskich. Jedyną różnicą było zastosowanie  zwięzów kapitałkowych (il. 4), które jednak zyskały na popularności dopiero w epoce gotyckiej. W gotyku około 25% kodeksów było zszywanych ściegiem w jodełkę. Po tym okresie ten sposób szycia kodeksów niemal całkowicie zanikł.

==Rodzaje ściegów w jodełkę==
* szycie ściegiem w jodełkę z arkadowym łączeniem składek - nić jest wprowadzana do następnej składki przez prosty ścieg widoczny na grzbiecie bloku - arkadę. Charakterystyczne dla najstarszych kodeksów karolińskich. (il. 1)
* szycie ściegiem w jodełkę z plątnikiem - nić, zanim zostanie wprowadzano do następnej składki, jest zadzierzgiwana za nić składki poprzedniej, przez co powstaje widoczny na grzbiecie bloku ścieg łańcuszkowy - plątnik. (il. 2)
* szycie ściegiem w jodełkę z skrajnymi zwięzami przechodzącymi - nić jest wprowadzana do kolejnej składki tak, jak w ściegu w jodełkę z plątnikiem, z tym że odbywa się to na zwięzie usytuowanym w pewnej odległości od krawędzi bloku. (il.3)
* szycie ściegiem w jodełkę z zwięzami kapitałkowymi - nić jest wprowadzana do kolejnej składki tak, jak w ściegu w jodełkę z skrajnymi zwięzami, z tym że zwięzy usytuowane są na krawędzi bloku, przy czym krawędź może być prosta, bądź lekko ścięta. (il. 4)

==Zobacz też==
[[Indeks alfabetyczny ]] <br>
[[Garby]] <br>
[[System szycia]] <br>
[[Szycie karolińskie]] <br>
[[Szycie romańskie]] <br>
[[Szycie gotyckie]] <br>
[[Szycie na zwięzy wypukłe]] <br>

==Grafika==

<gallery>
File:Jod 1 szir 116.jpg|il. 1. szycie ściegiem w jodełkę z arkadowym łączeniem składek (rys. Szimai J.A., 2017, s. 116.)
File:Jod 2k szir 116.jpg|il. 2. szycie ściegiem w jodełkę z plątnikiem (rys. Szimai J.A., 2017, s. 116.)
File:Jod 3 szir 89.jpg|il. 3. szycie ściegiem w jodełkę z skrajnymi zwięzami przechodzącymi (rys. Szimai J.A., 2017, s. 89.)
File:Jod 4k szir 150.jpg|il. 4. szycie ściegiem w jodełkę z zwięzami kapitałkowymi (rys. Szimai J.A., 2017, s. 150.)
 
</gallery>

==Przypisy==
# Burdett E., The Craft of Bookbinding. A practical Handbook, West Vancouver, 1975.
# Devaux Y., Deux siècles de reliure, Paryż, 1981.
# Diehl E., Bookbinding its background and technique, Nowy Jork, 2014.
# Johnson A.W., The Thames and Hudson Mannual of Bookbinding, Londyn, 1978.
# Marks P.J.M., The British Library Guide to Bookbinding History and Techniques, Londyn, 1998.
# Middleton B.C., A History of English Craft Bookbinding Technique, Londyn, 1978.
# Miller J., Books will speak plain. A handbook for identifying and describing historical bindings, 2014.
# Miller J., Puzzle me this, Early bindings fragments in the Papyrology Collection of the University of Michigan Collection [w:] Sauve Mechanichals. Essays on the History of Bookbinding [red. J. Miller], Volume 2, 2015.
# Montelatici Claudio, Alla ricerca del libro perduto. Note sull’ evolutione della tecnica di legatura, [w:] Biblioteche Oggi 5 (1987) 3. 
# Pollard G., Early bookbinding manuals: An annotated list of technical accounts of bookbinding to 1840, 1984.
# Szirmai J.A.,  The archeology of medieval bookbinding, New York, 2017, s. 100-101, 147-148.
# Wachnik B., Systemy szycia zabytkowych kodeksów - terminologia, historia, systematyka, zagadnienia konserwatorskie, część teoretyczno-badawcza pracy dyplomowej magisterskiej, promotor: dr hab. M. Pronobis-Gajdzis, prof. UMK, Toruń UMK 2020, s. 20.

----
Autor: '''M.P.B.'''