Tekst źródłowy strony Szycie z wiązaniem

==Szycie z wiązaniem==
(ang. tacketing, niem. Langstichband, wł. legatura con cucitura, esterna sul dorso) 

Bezzwięzowy system szycia kodeksów (np. szycie ściegiem łańcuszkowym, podłużnym) z jednoczesnym połączeniem bloków z okładką (wiązanie). Najprostsze wiązanie składek z obleczeniem to przeprowadzenie nici/sznurka/rzemienia przez dwa otwory w grzbiecie składki i obleczeniu i następnie związanie jego końców. 

==Historia==
Wiązanie składek z obleczeniem stosowane było w kodeksach koptyjskich  już w IV w. Zastosowano je do połączenia bloków i okładek jednoskładkowych kodeksów z Nadż Hammadi, pochodzących z poł. IV w. Do wiązań wykorzystywano rzemienie, sznurki, nici, rzadziej pergaminowe paski. Ten sposób konstrukcji kodeksów, tj. szycia i wiązania był popularny w całym średniowieczu, aż do 1 poł. XVIII w., szczególnie w miękkich oprawach pergaminowych. W różnych odmianach, zdobył największą popularność we Włoszech, Hiszpanii, Niemczech i Holandii.

==Rodzaje szyć z wiązaniem==
Szycia z wiązaniem dzielą się przede wszystkim na pierwotne (ang. primary) i wtórne (ang. secondary). Szycie z wiązaniem pierwotne łączy pojedyncze składki kodeksu z obleczeniem. Wtórne szycie z wiązaniem natomiast, łączy uszyty już blok z obleczeniem.  
* 1. Szycie z wiązaniem pierwotne -  nić przeprowadzano przez dwa otwory w grzbiecie składki i okładki, a końce związywano, przy czym przed związaniem nici były często owijane wokół siebie, tak że nić wychodząca z prawego otworu ostatecznie zawiązywany była po lewej stronie i na odwrót. (il. 1)
*2. Szycie z wiązaniem wtórne - łączenie składek w blok może być wykonane różnymi systemami szycia (np. ściegiem łańcuszkowym, podłużnym). Szycie wykonywano często przez kościane, metalowe, drewniane płytki, tzw. wzmocnienia. Stanowiły one wewnętrzną podporę konstrukcji. Przez te wzmocnienia przewlekano w różny sposób sznurki, bądź rzemienie, które następnie przewlekano przez otwory w obleczeniu(il. 2). Na zewnątrz okładki miejsca wiązań (stacje) były wzmacniane ochraniaczami (ang. overband, wł. copri nervi). Były to najczęściej 3 paski ze skóry lub pergaminu umieszczone w poprzek grzbietu i przedłużone na okładki (il. 3).

==Zobacz też==
[[Indeks alfabetyczny ]] <br>
[[System szycia]] <br>
[[Szycie na pierścień]] <br>
[[Szycie ściegiem na pierścień]] <br>
[[Szycie ściegiem łańcuszkowym]] <br>

==Grafika==

<gallery>
File:Szel1.jpg|il. 1. Ścieg szelkowy pierwotny. (rys. Middleton B.C., 1978, s. 14)
File:Szel2.jpg|il. 2. Ścieg szelkowy wtórny przewleczony przez wewnętrzne podpory konstrukcji. (rys. Szirmai J.A., 2017, s. 305)
File:Szel 3 szir s 310.jpg|il. 3. Ścieg szelkowy wtórny. Pomiędzy grzbietem bloku a obleczeniem wzmocnienia/podpory konstrukcji, na zewnatrz obleczenia paskki zwane ochraniaczami. (rys. Szirmai J.A., 2017, s. 310)

</gallery>

==Przypisy==
# Bardenstein R., Historical Bindings of the Chamberlain-Warren Samaritan Collection, [w:] Sauve Mechanichals. Essays on the History of Bookbinding [red. Miller J.], Volume 3, 2016.
# Johnson A.W., The Thames and Hudson Mannual of Bookbinding, Londyn, 1978.
# Majkowski H., Krótki zarys historii introligatorstwa [w:] „Polska gazeta introligatorska”, 1933, nr 6.
# Marks P.J.M., The British Library Guide to Bookbinding History and Techniques, Londyn, 1998.
# Middleton B.C., A History of English Craft Bookbinding Technique, Londyn, 1978.
# Miller J., Books will speak plain. A handbook for identifying and describing historical bindings, 2014, s. 292, 494.
# Miller J., Puzzle me this, Early bindings fragments in the Papyrology Collection of the University of Michigan Collection [w:] Sauve Mechanichals. Essays on the History of Bookbinding [red. J. Miller], Volume 2, 2015. 
# Pokorzyńska E., Z dziejów introligatorstwa warszawskiego XIX i 1. połowy XX wieku, Katowice, 2009.
# Szirmai J.A.,  The archeology of medieval bookbinding, New York, 2017.
# Wachnik Barbara, Systemy szycia zabytkowych kodeksów - terminologia, historia, systematyka, zagadnienia konserwatorskie, część teoretyczno-badawcza pracy dyplomowej magisterskiej, promotor: dr hab. M. Pronobis-Gajdzis, prof. UMK, Toruń UMK 2020, s. 20.
# Zjawiński Z., Introligatorstwo, Warszawa, 1966.

----
Autor: '''M.P.B.'''