Tekst źródłowy strony Skóra garbowana roślinnie

==Skóra garbowana roślinnie==
(ang. vegetable-tanned leather, tanned skin/leather, fr. cuir à tannage végétal)

Skóra garbowana garbnikami roślinnymi, które uzyskuje się w wyniku ługowania wodą rozdrobnionego drewna, kory lub owoców drzew zawierających substancje garbujące. Roztwory wodne garbników noszą nazwę brzeczek garbarskich. Do garbowania roślinnego używa się najczęściej ekstraktów garbarskich, które występują w postaci stałej lub ciekłej jako brzeczki zagęszczone. W Polsce do produkcji ekstraktów wykorzystuje się odpady drewna dębowego. Ilość garbników w rodzimych gatunkach drzew nie przekracza 12 %, przy czym najobficiej występują w korze i drewnie dębowym, korze świerkowej i wiklinowej. Najbogatsze w garbniki są rośliny tropikalne i podzwrotnikowe, ilość garbników wynosi w nich do 40%. do najważniejszych zalicza się ekstrakty:
* quebracho - garbnik otrzymywany z drzewa o tej samej nazwie rosnącego w Ameryce Południowej
* kasztanu - garbnik otrzymywany z drewna kasztanowca jadalnego
* mimoza - garbnik otrzymywany z kory mimozy, tj. odmiany akacji
* walonea - garbnik otrzymywany z żołędzi dębu bałkańskiego
* sumak - garbnik otrzymywany z liści krzewów sumaku rosnących na Sycylii
* dividivi - garbnik z owoców brezylki garbarskiej rosnącej na Karaibach.

==Właściwości==
Skóra garbowana roślinnie ulega ciemnieniu w roztworach zasadowych, natomiast roztwory kwasowe rozjaśniają jej barwę. Każda brzeczka zawiera oprócz garbników pewną ilość niegarbników, których rodzaj i zawartość ma wpływ na przebieg garbowania i właściwości skór.

==Przebieg procesu garbowania roślinnego==
tradycyjne sposób garbowania roślinnego przeprowadza się w trzech etapach (il. 1):
*1. Zagarbowywanie - Etap ten nazywany jest "farbą"; stopniowe nasycanie golizny brzeczką o wzrastającym stężeniu, kolejno w kilku dołach, w których skóry zawieszone są na drążkach. Etap ma decydujący wpływ na jakość skór. Jeśli w początkowym etapie golizna nie zetknie się ze stężoną brzeczką, to zagarbowanie będzie wyłącznie powierzchniowe. Natomiast zbyt gęste powieszenie skór może być przyczyną powstawania plam.
*2. Garbowanie właściwe - Etap ten nazywany jest "zatopem"; zanurzanie lub zawieszanie skór w dołach i zalewanie brzeczką o wyższym stężeniu niż w ostatnim dole farbowym i/lub z jednoczesnym przesypywaniem zmieloną korą. Im dłuższy czas przebywania skór w zatopach, tym wyższa trwałość wiązania garbnika i tym samym lepsza jakość skór. Czas garbowania wynosi zazwyczaj kilka tygodni.
*3. Dogarbowanie - przeprowadza się w bębnach obrotowych; w zależności od rodzaju skóry proces trwa od kilu godzin do kilku dni, następnie skóry poddaje się płukaniu.

==Zastosowanie w introligatorstwie==
Skóry garbowania roślinnego są najwcześniejszym i najbardziej rozpowszechnionym materiałem obleczeniowym książek. 

==Zobacz też==

[[Indeks alfabetyczny ]] <br>
[[Skóry introligatorskie]] <br>
[[Skóra wyprawy glinowej]] <br>
[[Skóra wyprawy tłuszczowej]] <br>
[[Materiały obleczeniowe opraw]] <br>
[[Zwięzy]] <br>




==Przypisy==
# Persz T., Materiałoznawstwo dla zasadniczych szkół skórzanych, Warszawa 1997, s. 70-72.


----
Autor: '''M.P.B.'''