Tekst źródłowy strony Papiery z Herrnhut


papier z Herrnhut, ang. Herrnhut paper, niem. Herrnhuter Kleisterpapier, Herrenhüter Papier

Papiery dekoracyjne zaliczane do rodzaju papierów klajstrowych narzędziowych.

==Historia==
W 1765 roku grupa sióstr należąca do wspólnoty religijnej Braci Morawskich w Herrnhut (Saksonia) utworzyła manufakturę wytwarzającą papiery dekoracyjne w technice klajstrowej. Przypuszcza się, że inicjatorem założenia manufaktury był introligator David Hans, który dołączył do wspólnoty w 1731 roku. Siostry stworzyły tak charakterystyczny indywidualny styl, że nie sposób pomylić tych papierów z innymi. Charakterystyczna była nie tylko ich kolorystyka (kompozycje barwne na bazie błękitu pruskiego, jasnego i ciemnego karminu oraz oliwkowej zieleni) ale także wzornictwo uzyskane przy pomocy specjalnych grzebieni (il. 1).
Początkowo papiery z Herrnhut zyskały dużą popularność we wschodnich i centralnych Niemczech, z czasem rozprzestrzeniły się na terenie całej Europy. Od 1766 r. manufaktura, za sprawą brata Andreasa Schloezera, została przeniesiona do Fulneck w Wielkiej Brytanii. W statucie założenia manufaktury istniał zapis zobowiązujący do zachowania tajemnicy wytwarzania tych papierów. Przez pierwsze trzy lata istnienia manufaktury papiery z  Fulneck (il. 2) mogły być sprzedawane jedynie w sklepie należącym do zgromadzenia, potem były eksportowane do wielu innych miejsc na terenie Wielkiej Brytanii. Około 1780 produkcja papierów w Fulneck znacznie zmalała, a w 1799 roku całkowicie zaniechano tam ich wytwarzania. Natomiast wraz z emigrującymi do USA Braćmi Morawskimi powstały manufaktury przy wspólnotach w Pensylwanii i Karolinie Północnej.

==Technika wykonania==
Na papier nakłada się jedną po drugiej warstwę "czystego" i następnie zabarwionego klajstru. Następnie wybrane narzędzie, tj. grzebień, wałek, matrycę, gąbeczki przeciąga się po powierzchni papieru tak, aby uzyskać zaplanowany wzór. W ten sposób kolorowa warstwa klajstru zostaje zdjęta i ukazuje się biały wzór: wijący się, ząbkowany lub w kratkę. W przestrzeniach między liniami można odbić drewniane stemple, które "zabiorą" kolorowy klajster lub można posmarować je klajstrem w innym kolorze. 

==Zobacz też==

[[Indeks alfabetyczny ]] <br>

==Grafika==

<gallery>
File:6 klaj.jpg|il. 1. Obleczenie książki z papieru z Herrnhut.
File:5 klaj.jpg|il. 2. Papier klajstrowy z Fulneck (1766?)

</gallery>

==Przypisy==

# Cloonan M. V. Early bindings in Paper a Brief History of Hand-Made Paper-Covered Books with Multilingual Glossary, 1990.
# Schmoller T., To Brighten Things Up: the Schmoller Collection of Decorated Papers, Manchester, 2008.
# Siemieniako E., Praca magisterska teoretyczno-badawcza: Dekoracyjne papiery ręcznie wykonywane stosowane w oprawach książek od XV do XVIII w. Katalog zbiorów papierów dekoracyjnych w oprawach książek Biblioteki Kórnickiej PAN, wydruk komputerowy,(promotor: M. Pronobis-Gajdzis), UMK, Toruń 2018.
# Sutter S., Wrapped in Color: A Survey of Paste Paper Bookbindings, Chicago, 1994.
# Wolfe R. J., Marbled Papers: Its History, Techniques and Patterns, Filadelfia, 1990.

----
Autor: '''MPG'''